Ελληνίδα νοικοκυρά στη Βαρβάκειο αγορά Αθήνα, Μίλητος 2004
Ο ρόλος της αγοράς
Οι αγορές φέρνουν σε επαφή τους αγοραστές με τους πωλητές αγαθών και υπηρεσιών. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στη λαϊκή αγορά της γειτονιάς, η επαφή αυτή μεταξύ πωλητών και αγοραστών είναι άμεση. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στο χρηματιστήριο, οι συναλλαγές γίνονται με ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Δεν χρειάζεται όμως να μπούμε σε τέτοιες λεπτομέρειες. Θα χρησιμοποιήσουμε εδώ ένα γενικό ορισμό αγορών.
Με τη λέξη αγορά περιγράφουμε την διαδικασία με την οποία οι αποφάσεις των νοικοκυριών σχετικά με την κατανάλωση διαφόρων ειδών, οι αποφάσεις των επιχειρήσεων για το τι θα και πως θα παράγουν και οι αποφάσεις των εργατών για το πόσο και για ποιόν θα εργαστούν, συντονίζονται όλες μέσω των μεταβολών των τιμών.
Οι τιμές των αγαθών και των πόρων, όπως η εργασία, τα μηχανήματα, η γη και η ενέργεια, προσαρμόζονται έτσι ώστε οι σπάνιοι διαθέσιμοι πόροι να χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των αγαθών κι υπηρεσιών που επιθυμεί και ζητά η κοινωνία.
Με τη λέξη αγορά περιγράφουμε την διαδικασία με την οποία οι αποφάσεις των νοικοκυριών σχετικά με την κατανάλωση διαφόρων ειδών, οι αποφάσεις των επιχειρήσεων για το τι θα και πως θα παράγουν και οι αποφάσεις των εργατών για το πόσο και για ποιόν θα εργαστούν, συντονίζονται όλες μέσω των μεταβολών των τιμών.
Οι τιμές των αγαθών και των πόρων, όπως η εργασία, τα μηχανήματα, η γη και η ενέργεια, προσαρμόζονται έτσι ώστε οι σπάνιοι διαθέσιμοι πόροι να χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των αγαθών κι υπηρεσιών που επιθυμεί και ζητά η κοινωνία.
Αγοράζετε ένα χάμπουργκερ για γεύμα επειδή είναι γρήγορο, άνετο και φθηνό. Μπορεί να προτιμάτε ένα φιλέτο, αλλά αυτό είναι πιο ακριβό. Η τιμή του φιλέτου είναι αρκετά υψηλή ώστε η απάντηση στο ερώτημα " για ποιόν " προορίζεται το φιλέτο να είναι : για κάποιον άλλον...
.
Διαφημιστικό Mc Donald's
Η Mc Donald's κάνει αυτή τη δουλειά επειδή, δεδομένης της τιμής του κρέατος για χάμπουργκερ, του ενοικίου και των μισθών που καταβάλλει, μπορεί να πουλάει χάμπουργκερ με κάποιο κέρδος. Αν τα ενοίκια ήταν υψηλότερα, θα τη συνέφερε ενδεχομένως να πουλάει χάμπουργκερ σε μια φθηνότερη περιοχή ή και να στραφεί σε πολυτελή εστιατόρια για πλούσια στελέχη επιχειρήσεων.
Ο φοιτητής που εργάζεται στο ταμείο επιλέγει αυτή τη μορφή μερικής απασχόλησης για να κερδίσει κάποια χρήματα για τα δίδακτρά του. Αν ο μισθός ήταν πολύ χαμηλός, δεν θ' άξιζε να εργαστεί καθόλου. Αντιθέτως, η εργασία αυτή είναι ανειδίκευτη κι υπάρχουν πολλοί φοιτητές που ενδιαφέρονται για μια τέτοια δουλειά. Επομένως, η Mc Donald's δεν χρειάζεται να προσφέρει πολύ υψηλούς μισθούς.
Οι τιμές καθοδηγούν την απόφασή σας ν' αγοράσετε ένα χάμπουργκερ, την απόφαση της Mc Donald's να πουλάει χάμπουργκερ και την απόφαση του φοιτητή να εργαστεί ως ταμίας. Η κοινωνία κατανέμει τους πόρους - κρέας, κτίρια και εργασία - στην παραγωγή χάμπουργκερ με τον μηχανισμό των τιμών. Αν τα χάμπουργκερ δεν άρεσαν σε κανέναν, τα έσοδα των πωλήσεων δεν θα κάλυπταν το κόστος και η κοινωνία δεν θ' αφιέρωνε πόρους για την παραγωγή χάμπουργκερ.
Αν όμως η γνωστή ασθένεια της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας ( νόσος των τρελών αγελάδων ) πλήξει τα κοπάδια, οι καταναλωτές θ' αρχίσουν ν' αποφεύγουν τα χάμπουργκερ και θα προτιμήσουν τα σάντουιτς με μπέικον. Έτσι, η τιμή του μπέικον, του μαρουλιού και της ντομάτας θ' αυξηθεί. Καθώς η βιομηχανία του φάστ φούντ προσπαθεί να βρει αρκετό χοιρινό, η τιμή του χοιρινού αυξάνεται, αλλά η τιμή του βοδινού μειώνεται. Οι προσαρμογές των τιμών ενθαρρύνουν την κοινωνία να ανακατανείμει τη γη από την εκτροφή βοδιών στην εκτροφή γουρουνιών.
Όταν η βρετανική κρίση του βοδινού, που προκλήθηκε από τη νόσο των τρελών αγελάδων, κλιμακώθηκε, οι τιμές του χοιρινού αυξήθηκαν κατά 25% ενώ οι τιμές του βοδινού μειώθηκαν. Αυτό είναι σημαντικό κίνητρο για ανακατανομή !
Ο φοιτητής που εργάζεται στο ταμείο επιλέγει αυτή τη μορφή μερικής απασχόλησης για να κερδίσει κάποια χρήματα για τα δίδακτρά του. Αν ο μισθός ήταν πολύ χαμηλός, δεν θ' άξιζε να εργαστεί καθόλου. Αντιθέτως, η εργασία αυτή είναι ανειδίκευτη κι υπάρχουν πολλοί φοιτητές που ενδιαφέρονται για μια τέτοια δουλειά. Επομένως, η Mc Donald's δεν χρειάζεται να προσφέρει πολύ υψηλούς μισθούς.
Οι τιμές καθοδηγούν την απόφασή σας ν' αγοράσετε ένα χάμπουργκερ, την απόφαση της Mc Donald's να πουλάει χάμπουργκερ και την απόφαση του φοιτητή να εργαστεί ως ταμίας. Η κοινωνία κατανέμει τους πόρους - κρέας, κτίρια και εργασία - στην παραγωγή χάμπουργκερ με τον μηχανισμό των τιμών. Αν τα χάμπουργκερ δεν άρεσαν σε κανέναν, τα έσοδα των πωλήσεων δεν θα κάλυπταν το κόστος και η κοινωνία δεν θ' αφιέρωνε πόρους για την παραγωγή χάμπουργκερ.
Αν όμως η γνωστή ασθένεια της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας ( νόσος των τρελών αγελάδων ) πλήξει τα κοπάδια, οι καταναλωτές θ' αρχίσουν ν' αποφεύγουν τα χάμπουργκερ και θα προτιμήσουν τα σάντουιτς με μπέικον. Έτσι, η τιμή του μπέικον, του μαρουλιού και της ντομάτας θ' αυξηθεί. Καθώς η βιομηχανία του φάστ φούντ προσπαθεί να βρει αρκετό χοιρινό, η τιμή του χοιρινού αυξάνεται, αλλά η τιμή του βοδινού μειώνεται. Οι προσαρμογές των τιμών ενθαρρύνουν την κοινωνία να ανακατανείμει τη γη από την εκτροφή βοδιών στην εκτροφή γουρουνιών.
Όταν η βρετανική κρίση του βοδινού, που προκλήθηκε από τη νόσο των τρελών αγελάδων, κλιμακώθηκε, οι τιμές του χοιρινού αυξήθηκαν κατά 25% ενώ οι τιμές του βοδινού μειώθηκαν. Αυτό είναι σημαντικό κίνητρο για ανακατανομή !
.
Μεσάνυχτα 2ας προς 3η Οκτωβρίου 1990. Στο Ράιχσταγκ, έδρα του γερμανικού κοινοβουλίου από καταβολής του, το συγκεντρωμένο πλήθος γιορτάζει την επανένωση της Ανατολικής και της Δυτικής Γερμανίας. Η επιγραφή του κτιρίου ορθά αναφέρει : " Στο γερμανικό λαό ". Dr. John Stevenson, Η ιστορία της Ευρώπης
Κ. Κωστόπουλος, 2005
Ανεπαρκής ο μαρξισμός για τους υπεύθυνους του κεντρικού προγραμματισμού
Κατά το διάστημα 1989 - 91, το σοβιετικό μπλοκ εγκατέλειψε τον κεντρικό προγραμματισμό της οικονομίας και ξεκίνησε τη μετάβαση σε μια οικονομία της αγοράς. Το σοβιετικό μπλοκ αναπτύχθηκε ραγδαία μέχρι τη δεκαετία του ' 60 κι έπειτα έπεσε σε στασιμότητα. Το τείχος του Βερολίνου έπεσε επειδή το μπλοκ υστέρησε σε σχέση με τις οικονομίες της αγοράς της Δύσης. Οι κυριότερες δυσκολίες που προέκυψαν είναι οι εξής :
Υπερφόρτωση πληροφοριών : Οι υπεύθυνοι κεντρικού προγραμματισμού δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν την οικονομική δραστηριότητα. Τα μηχανήματα σκούριαζαν επειδή δεν ερχόταν κανείς να τα παραλάβει, οι σοδειές σάπιζαν επειδή δεν υπήρχε συντονισμός αποθήκευσης και διανομής.
Ελλιπή κίνητρα : Η απόλυτη εξασφάλιση απασχόλησης υποβάθμιζε τα κίνητρα για εργασία. Οι διευθυντές των εργοστασίων παράγγελναν επίτηδες πρώτες ύλες για να διασφαλιστούν ότι θα πάρουν πρώτες ύλες ξανά την επόμενη χρονιά.
Εφόσον οι υπεύθυνοι κεντρικού προγραμματισμού μπορούσαν να παρακολουθήσουν ευκολότερα την ποσότητα απ' ότι την ποιότητα, οι επιχειρήσεις ανταποκρινόταν στους στόχους παραγωγής ελαττώνοντας την ποιότητα.
Χωρίς περιβαλλοντικά πρότυπα, οι επιχειρήσεις ρύπαιναν το περιβάλλον κατά βούληση. Ο κεντρικός προγραμματισμός οδήγησε σε τρόφιμα χαμηλής ποιότητας και στην καταστροφή του περιβάλλοντος.
Ανεπαρκής ανταγωνισμός : Οι υπεύθυνοι κεντρικού προγραμματισμού πίστευαν ότι το μεγάλο είναι κι όμορφο. Ένα μόνο εργοστάσιο τρακτέρ προμήθευε τους Σοβιετικούς από τη Λετονία μέχρι το Βλαδιβοστόκ. Η μεγάλη αυτή κλίμακα, όμως, στερούσε τη διοίκηση από πληροφορίες για τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, γεγονός που δυσκόλευε την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας.
Υπερφόρτωση πληροφοριών : Οι υπεύθυνοι κεντρικού προγραμματισμού δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν την οικονομική δραστηριότητα. Τα μηχανήματα σκούριαζαν επειδή δεν ερχόταν κανείς να τα παραλάβει, οι σοδειές σάπιζαν επειδή δεν υπήρχε συντονισμός αποθήκευσης και διανομής.
Ελλιπή κίνητρα : Η απόλυτη εξασφάλιση απασχόλησης υποβάθμιζε τα κίνητρα για εργασία. Οι διευθυντές των εργοστασίων παράγγελναν επίτηδες πρώτες ύλες για να διασφαλιστούν ότι θα πάρουν πρώτες ύλες ξανά την επόμενη χρονιά.
Εφόσον οι υπεύθυνοι κεντρικού προγραμματισμού μπορούσαν να παρακολουθήσουν ευκολότερα την ποσότητα απ' ότι την ποιότητα, οι επιχειρήσεις ανταποκρινόταν στους στόχους παραγωγής ελαττώνοντας την ποιότητα.
Χωρίς περιβαλλοντικά πρότυπα, οι επιχειρήσεις ρύπαιναν το περιβάλλον κατά βούληση. Ο κεντρικός προγραμματισμός οδήγησε σε τρόφιμα χαμηλής ποιότητας και στην καταστροφή του περιβάλλοντος.
Ανεπαρκής ανταγωνισμός : Οι υπεύθυνοι κεντρικού προγραμματισμού πίστευαν ότι το μεγάλο είναι κι όμορφο. Ένα μόνο εργοστάσιο τρακτέρ προμήθευε τους Σοβιετικούς από τη Λετονία μέχρι το Βλαδιβοστόκ. Η μεγάλη αυτή κλίμακα, όμως, στερούσε τη διοίκηση από πληροφορίες για τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, γεγονός που δυσκόλευε την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας.
Η αναποτελεσματικότητα των διευθυντών δεν είχε γι' αυτούς καμιά συνέπεια. Παρομοίως, χωρίς τον εκλογικό ανταγωνισμό, ήταν αδύνατο να διώξει κανείς από την εξουσία κυβερνήσεις που έκαναν οικονομικά λάθη.
.
Σχήμα 1 : Προσανατολισμός των αγορών Η κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία
Πως θα μπορούσαν να κατανέμονται οι παραγωγικοί πόροι αν δεν υπήρχαν αγορές ;
Στην κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία η κυβερνητική υπηρεσία προγραμματισμού αποφασίζει τι θα παραχθεί και για ποιόν θα παραχθεί, και με λεπτομερείς οδηγίες ενημερώνονται τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και οι εργάτες.
Ο προγραμματισμός αυτός είναι πολύπλοκη υπόθεση. Δεν υπάρχει μια απολύτως κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία όπου όλες οι αποφάσεις σχετικά με την κατανομή των πόρων να λαμβάνονται μ' αυτόν τον τρόπο. Σε κάποιες χώρες όμως, όπως η Κίνα, η Κούβα κι οι χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ, υπήρχε σε μεγάλο βαθμό κεντρικός προγραμματισμός. Το εργοστάσια και η γη ανήκαν στο κράτος κι έπαιρναν τις πιο σημαντικές αποφάσεις για το τι θα πρέπει να καταναλώσουν οι καταναλωτές, πως θα πρέπει να παραχθούν τα αγαθά και πώς πρέπει να εργαστούν οι εργάτες.
Για να γίνει αντιληπτή η τεράστια προσπάθεια που απαιτείται για να επιτευχθεί αυτό, αρκεί να φανταστείτε τι θα έπρεπε να κάνετε για να αποφασίσετε την κατανομή των τροφίμων, της ένδυσης και της στέγασης.
Πώς θ' αποφασίζατε τι θα έπρεπε να πάρει ο καθένας και με ποια διαδικασία θα έπρεπε να παραχθούν αυτά τα αγαθά και οι υπηρεσίες ; Ασφαλώς, οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται καθημερινά στην πόλη την οποία ζείτε, αλλά κυρίως μέσω του μηχανισμού των αγορών και των τιμών.
Στην κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία η κυβερνητική υπηρεσία προγραμματισμού αποφασίζει τι θα παραχθεί και για ποιόν θα παραχθεί, και με λεπτομερείς οδηγίες ενημερώνονται τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και οι εργάτες.
Ο προγραμματισμός αυτός είναι πολύπλοκη υπόθεση. Δεν υπάρχει μια απολύτως κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία όπου όλες οι αποφάσεις σχετικά με την κατανομή των πόρων να λαμβάνονται μ' αυτόν τον τρόπο. Σε κάποιες χώρες όμως, όπως η Κίνα, η Κούβα κι οι χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ, υπήρχε σε μεγάλο βαθμό κεντρικός προγραμματισμός. Το εργοστάσια και η γη ανήκαν στο κράτος κι έπαιρναν τις πιο σημαντικές αποφάσεις για το τι θα πρέπει να καταναλώσουν οι καταναλωτές, πως θα πρέπει να παραχθούν τα αγαθά και πώς πρέπει να εργαστούν οι εργάτες.
Για να γίνει αντιληπτή η τεράστια προσπάθεια που απαιτείται για να επιτευχθεί αυτό, αρκεί να φανταστείτε τι θα έπρεπε να κάνετε για να αποφασίσετε την κατανομή των τροφίμων, της ένδυσης και της στέγασης.
Πώς θ' αποφασίζατε τι θα έπρεπε να πάρει ο καθένας και με ποια διαδικασία θα έπρεπε να παραχθούν αυτά τα αγαθά και οι υπηρεσίες ; Ασφαλώς, οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται καθημερινά στην πόλη την οποία ζείτε, αλλά κυρίως μέσω του μηχανισμού των αγορών και των τιμών.
.
Adam Smith ( 1723 - 1790 )
Το αόρατο χέρι
Το αόρατο χέρι
Οι αγορές που λειτουργούν χωρίς κυβερνητικές παρεμβάσεις ονομάζονται ελεύθερες αγορές.
Τα άτομα στις ελεύθερες αγορές επιδιώκουν την ικανοποίηση του δικού τους συμφέροντος με τον καλύτερο δυνατό τρόπο χωρίς την καθοδήγηση και τις παρεμβάσεις του κράτους. Η άποψη ότι ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να λύσει τα προβλήματα που σχετίζονται με το τι, πώς και για ποιόν θα παραχθεί, είναι ένα από τα πιο παλιά θέματα που απασχολούν την οικονομική από την εποχή του σκοτσέζου οικονομολόγου Άνταμ Σμίθ, του οποίου το βιβλίο " Ο Πλούτος των εθνών " ( 1776 ) παραμένει κλασσικό μέχρι σήμερα.
Τα άτομα στις ελεύθερες αγορές επιδιώκουν την ικανοποίηση του δικού τους συμφέροντος με τον καλύτερο δυνατό τρόπο χωρίς την καθοδήγηση και τις παρεμβάσεις του κράτους. Η άποψη ότι ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να λύσει τα προβλήματα που σχετίζονται με το τι, πώς και για ποιόν θα παραχθεί, είναι ένα από τα πιο παλιά θέματα που απασχολούν την οικονομική από την εποχή του σκοτσέζου οικονομολόγου Άνταμ Σμίθ, του οποίου το βιβλίο " Ο Πλούτος των εθνών " ( 1776 ) παραμένει κλασσικό μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με τον Σμίθ, τα άτομα, επιδιώκοντας το ατομικό τους συμφέρον, οδηγούνται, θα έλεγε κανείς, από ένα " αόρατο χέρι " κι ενεργούν προς το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου.
Το αόρατο χέρι εκφράζει την υπόθεση ότι η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος στις ελεύθερες αγορές μπορεί να κατανείμει τους πόρους μ' έναν τρόπο αποτελεσματικό από πλευράς της κοινωνίας.
Αυτή η αξιοσημείωτη παρατήρηση έχει ερευνηθεί εκτενώς από τους σύγχρονους οικονομολόγους. Σε επόμενα κεφάλαια θα εξετάσουμε λεπτομερώς πότε το αόρατο χέρι λειτουργεί αποτελεσματικά και πότε αναποτελεσματικά. Σ' αυτές τις περιπτώσεις η κρατική παρέμβαση μπορεί να δικαιολογηθεί.
Το αόρατο χέρι εκφράζει την υπόθεση ότι η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος στις ελεύθερες αγορές μπορεί να κατανείμει τους πόρους μ' έναν τρόπο αποτελεσματικό από πλευράς της κοινωνίας.
Αυτή η αξιοσημείωτη παρατήρηση έχει ερευνηθεί εκτενώς από τους σύγχρονους οικονομολόγους. Σε επόμενα κεφάλαια θα εξετάσουμε λεπτομερώς πότε το αόρατο χέρι λειτουργεί αποτελεσματικά και πότε αναποτελεσματικά. Σ' αυτές τις περιπτώσεις η κρατική παρέμβαση μπορεί να δικαιολογηθεί.
.
Γάλλος φούρναρης
Άνθρωπος, Ο απόλυτος εικονογραφημένος οδηγός
Δομή 2006
Η μικτή οικονομία
Η ελεύθερη αγορά επιτρέπει στα άτομα α επιδιώκουν την ικανοποίηση των συμφερόντων τους χωρίς κρατικούς περιορισμούς. Η κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας, αφού οι περισσότερες αποφάσεις λαμβάνονται κεντρικά από την κυβέρνηση. Μεταξύ των δύο αυτών άκρων βρίσκεται η μικτή οικονομία.
Στη μικτή οικονομία το κράτος κι ο ιδιωτικός τομέας συνεργάζονται για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων. Το κράτος επηρεάζει τις αποφάσεις για τη φορολογία, τις μεταβιβαστικές πληρωμές και την παροχή αγαθών κι υπηρεσιών όπως η εθνική άμυνα και η αστυνόμευση. Το κράτος ρυθμίζει επίσης το βαθμό στον οποίο τα άτομα ικανοποιούν τα συμφέροντά τους.
Οι περισσότερες χώρες έχουν μικτές οικονομίες, αλλά κάποιες βρίσκονται πιο κοντά στο πρότυπο της κεντρικά ελεγχόμενης οικονομίας, ενώ άλλες πλησιάζουν περισσότερο προς την οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Στο παραπάνω σχήμα , απεικονίζεται αυτή η διαπίστωση. Ακόμη κι η Κούβα αφήνει κάποια περιθώρια επιλογών στους καταναλωτές ως προς τα προϊόντα που αγοράζουν. Αντιθέτως, ακόμη και σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, που ενστερνίζονται ενθουσιωδώς την ελεύθερη αγορά, το κράτος αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα στην παροχή δημόσιων αγαθών κι υπηρεσιών, στην ανακατανομή του εισοδήματος με φορολογία και μεταβιβαστικές πληρωμές καθώς και στη ρύθμιση της λειτουργίας των αγορών.
Στη μικτή οικονομία το κράτος κι ο ιδιωτικός τομέας συνεργάζονται για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων. Το κράτος επηρεάζει τις αποφάσεις για τη φορολογία, τις μεταβιβαστικές πληρωμές και την παροχή αγαθών κι υπηρεσιών όπως η εθνική άμυνα και η αστυνόμευση. Το κράτος ρυθμίζει επίσης το βαθμό στον οποίο τα άτομα ικανοποιούν τα συμφέροντά τους.
Οι περισσότερες χώρες έχουν μικτές οικονομίες, αλλά κάποιες βρίσκονται πιο κοντά στο πρότυπο της κεντρικά ελεγχόμενης οικονομίας, ενώ άλλες πλησιάζουν περισσότερο προς την οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Στο παραπάνω σχήμα , απεικονίζεται αυτή η διαπίστωση. Ακόμη κι η Κούβα αφήνει κάποια περιθώρια επιλογών στους καταναλωτές ως προς τα προϊόντα που αγοράζουν. Αντιθέτως, ακόμη και σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, που ενστερνίζονται ενθουσιωδώς την ελεύθερη αγορά, το κράτος αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα στην παροχή δημόσιων αγαθών κι υπηρεσιών, στην ανακατανομή του εισοδήματος με φορολογία και μεταβιβαστικές πληρωμές καθώς και στη ρύθμιση της λειτουργίας των αγορών.
Πηγές στοιχείων : David Begg, Εισαγωγή στην οικονομική, Τόμοι 2, Κριτική 2006 καθώς και τα βιβλία κι η ιστοσελίδα που ήδη αναφέρθηκαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου